NİÇİN HAPŞIRIRIZ?

Hapşırma yoluyla, burnumuzdan şiddetli bir şekilde hava çıkarmış oluyoruz. Bunun en önemli nedeni ise, burun mukozasında bulunan ve rahatsızlık verebilecek nitelikte olan herhangi bir maddenin dışarı atılma isteği. Kraniyal sinirlerin 5 numaralısı olan “Trigeminal sinir”, bu rahatsızlık hissinin oluşmasından sorumlu olan esas yapı. Bu sinir, yüzümüzün başka bölgelerine de uzantılar göndererek, aynı zamanda ısı ve acı hissinin de duyumunda işlev görüyor. Burun mukozasına ulaşan uzantılarının bir kısmı ise, kimyasal maddelere karşı duyarlı. Amonyak, benzin veya asit gibi keskin kokulu kimyasallara karşı burunda hassasiyetin oluşması da, özellikle bu uzantılar nedeniyle ortaya çıkıyor. Diğer almaçlar ise, toz veya duman gibi maddelerden kaynaklanan mekanik uyartılara karşı duyarlılık gösteriyor. Burun mukozasında rahatsızlık veren herhangi bir madde, trigeminal siniri uyarıyor ve bu şekilde beyine mesaj yollanmış oluyor. Bunun karşılığında da, beyindeki refleks devreler tarafından hapşırma tetikleniyor.
Hapşırma esnasında yüz, göğüs ve karın kaslarının birçoğu kasılıyor. Bu kasılmalar, birbiriyle eşgüdümlü bir sistem içinde gerçekleşiyor. Bu eşgüdüm için gerekli program da, muhtemelen beyinde ve omurilikte yer alıyor. Bu nedenle de, hapşırma dürtüsü başladığında, onu durdurmak çoğunlukla mümkün olmuyor. Zaten meydana gelen basınç nedeniyle kılcal damarlarda zedelenmeye de yol açabileceği için, hapşırmanın tutulmaya veya baskılanmaya çalışılması da önerilmiyor.
Hapşırmadan sorumlu olan trigeminal sinir, aynı zamanda gözün dış yüzeyindeki kornea ile de ilişkili. Bu nedenle, hapşırdığımızda çoğunlukla gözlerimiz de yaşarıyor. Gerçi bu refleks sadece hapşırmanın kinetiği ile alakalı değil, rahatsızlık verici maddeler, hapşırma olmaksızın da gözde yaşarmaya neden olabiliyor.
Burun tıkanıklığı durumunda da, yine bu tıkanıklıktan kurtulma istekli olarak hapşırma gerçekleşebiliyor. İnsanlarda hapşırmanın görüldüğü diğer bir durum ise, parlak bir ışıkla (örneğin güneş ışığıyla) karşı karşıya kalma hali. Bu durum herkeste veya her zaman görülmüyor, ayrıca tam olarak mekanizması da açıklanabilmiş değil. Çünkü hapşırmanın temel nedeninin, burun yollarını rahatlatma olduğu düşünülüyor.