TARİHLE İLGİLİ TERİM, DEYİM VE SÖZLÜKLER (U,Ü,V,Y,Z)

ULUSAL ANT : BAKINIZ MİSAK-I MİLLİ

ULUSLARARASI ADALET DİVANI : İlk biçimi ile, Milletler Cemiyeti Antlaşmasıyla kurulan devletler arası uyuşmazlıkları, tarafların isteği üzerine çözen bir mahkemedir. Hollanda’nın Lahey kentindedir. Günümüzde Birleşmiş Milletler örgütüne bağlıdır.

UYGARLIK : BAKINIZ MEDENİYET

ÜMMET : Kavim ve ırk ayrımı gözetmeksizin bütün müslümanların tek bir ideal altında birleştirilmesi anlayışı. Bunun yerine zaman zaman “Millet-i İslamiye” deyimi de kullanılırdı.

VAKIF : Bir kişinin sahip olduğu bir malı, bir hayır işine tahsis etmesi ile oluşan tüzel kişilik.

VARŞOVA PAKTI : NATO’nun kurulması üzerine doğu bloku ülkelerinin Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliğin öncülüğünde 14 Mayıs 1955’te kurmuş oldukları siyasi ve askeri örgüt üye olan devletler S.S.C.B., Arnavutluk, Bulgaristan, Macaristan, Polonya, Romanya ve Çekoslovakyadır. (1956’da Doğu Almanya da üye olmuştur.) Çıkan bazı anlaşmazlıklar sonucu Arnavutluk daha sonra üyelikten ayrılmıştır. Üye ülkelerin 1 Temmuz 1991 de Pragda bir araya gelerek aldıkları bir karar sonucu Varşova paktı son bulmuştur.

VELİAHT : Bir hükümdarın ölümü ya da tahtan çekilmesinden sonra tahta geçmeye aday olan kimselere verilen ad.

VEKİL : BAKINIZ BAKAN

VENİZELOS : I.Dünya savaşı öncesinde Yunanistan’da başbakan oldu. Yunanistan’ın I.Dünya savaşına girmesini sağladı. Mütareke sonrası Batı Anadolu’nun ve doğu Trakya’nın Yunanistan’a verilmesi için Paris barış konferansında karar alınmasını sağladı. Anadolu’nun işgal projesini hazırladı. Ardından kralcıların hükümet darbesiyle yurtdışına çıkmak zorunda kaldı. Kral Konstantin hükümete tamamen hakim oldu. Yunan Ordusunun Anadolu bozgunundan sonra Konstantinin Yunanistan’ı terketmesi üzerine ülkesine geri döndü. Lozan Antlaşmasında Başbakan olarak imza koydu. Cumhuriyet döneminde eski düşmanlıkların unutulması amacıyla ******le yakın ilişkide bulundu. 1930 yılında Türk-Yunan dostluk ve iyi komşuluk ilişkisi Antlaşması imzalanmasına önayak oldu. Son yüzyılda Yunanistan’ın yetiştirdiği en iyi siyaset adamlarından biridir.

VERGİ : Kamu giderlerini karşılamak amacıyla devletin tek taraflı olarak,kişilerin gelir ve mallarından aldığı ekonomik değerdir.

VEZİR : Osmanlı Devlet yönetiminde en yüksek dereceli sivil yöneticilere verilen unvan sayıları sınırlı olan bu yöneticiler bu gün Bakanlara karşılık gelmektedir.

VİLAYAT-I SİTTE : Doğuda bulunan altı ile verilen ad. (Erzurum, Van, Harput, Diyarbakır, Sivas ve Bitlis illeri)

WİLSON İLKELERİ : A.B.D. Başkanı Wilson’un 1918 yılında Amerikan Kongresine sunduğu 14 ilkeden oluşan prensiplerine verilen addır.

WİLSON PRENSİPLERİ CEMİYETİ : İlk önceleri, wilson ilkelerinin etkisiyle kurulmuş bir cemiyettir. Daha sonra wilson ilkelerinin saptırıldığını görünce derneği kapatarak,milli mücadeleye katılmışlardır.

YARGI : Hukuk kurallarının bağımsız ve tarafsız mahkemelece belli bir olaya uygulanmasına yargı denir.

YARGI BAĞIMSIZLIĞI : Yargının hiç bir baskı altında kalmaksızın görevini yürütebilmesidir.

YASA : BAKINIZ KANUN

YASAMA (TEŞRİİ) : Devlet ve toplumu şekillendiren yasaları yapma gücü ve yetkisine verilen isim.

YASAMA DOKUNULMAZLIĞI : BAKINIZ DOKUNULMAZLIK

YAVER : Devlet başkanlarıyla komutanların yanında bulunan ve onların emirlerini yazmakla, gereğinde yerine ulaştırmakla görevli subay.

YEŞİLORDU CEMİYETİ : Milli Mücadele döneminde özellikle eski ittihatçıların batı cephesi bölgesinde kurmuş oldukları Sosyalist eğilimli gizli bir cemiyettir. Bilinen en ünlü üyeleri Çerkes Ethem ve ağabeyleri Tevfik ve Reşit Beylerdir. Eskişehirde “Seyyare-i Yeni Dünya” adıyla bir gazete yayınlamışlardır. Daha sonra Mustafa Kemal Paşa’nın etkili mücadelesi sonucu cemiyet etkisiz hale getirilmiş, gazete ise kapatılmıştır.

YOBAZ : Çağdaş yaşamın gereklerine uyum sağlayamayan, toplum dışı kişilere verilen ad.

YÖNERGE : Kamu kuruluşlarının kendi birimlerinde bulunan bazı alt unsurların çalışma esaslarını düzenledikleri kurallardır. (Örnek: : Orta Dereceli Askeri Okullar Rehberlik ve Psikolojik Danışma Yönergesi)

YÖNETMELİK (TALİMATNAME) : Başbakanlık, Bakanlıklar ve kamu tüzel kişiliklerinin uygulama alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla çıkarttıkları yazılı hukuk kurallarıdır.

YÜKSEK SEÇİM KURULU (Y.S.K.) : Seçimlerin başlamasından bitimine kadar, seçimin düzen içinde yönetimi ve dürüstlüğü ile ilgili bütün işlemleri yapma ve yaptırma, seçim süresince ve seçimden sonra seçim konularıyla ilgili bütün işlemleri yapma ve yaptırma, seçim süresince ve seçimden sonra seçim konularıyla ilgili bütün yolsuzlukları, şikayet ve itirazları inceleme ve kesin karara bağlama ve T.B.M.M. üyelerinin seçim tutanaklarını (Mazbata) verme görevini yerine getiren kurumdur.

YÜRÜTME (İCRA) : Devleti yönetme ve yasaları uygulama gücü ve yetkisine verilen isim.

YÜZELLİLİKLER : Kurtuluş Savaşı’na karşı çıkan, Lozan Barış Antlaşması’na bağlı genel af dışında bırakılan 150 kişiye verilen addır. Vatan hainliği suçuyla yurtdışına çıkarılan bu kişiler 1938 yılında çıkarılan bir yasayla bağışlanmışlardır. Bu hainler gazeteciler, çete reisleri, asker ve sivil padişah yandaşlarından oluşmaktaydı.

ZABİT : Subay

ZADEGAN SINIFI : Üst düzey devlet görevlileri ve Osmanlı hanedanında olan Şehzadelerin Harb Okulundaki özel sınıflarına verilen verilen isim. Bu kişilere özel muamele edilirdi. Eğitim, yeme ve yatma imkanları normal öğrencilerden çok daha üst düzeydeydi.

ZAPTİYE : Atlı ve yaya görevlilerden oluşan bu günkü anlamda polis ve Jandarmanın görevlerini üstlenmiş olan kolluk ve güvenlik kuvvetlerine verilen isim.


Tarihöğretmeni'nden